Menu

Profilaktyka raka jelita grubego

Wprowadzenie

Rak jelita grubego od kilku lat walczy o niechlubne miano jednego z czołowych, wśród nowotworów złośliwych, zabójców populacji krajów rozwiniętych. Dynamika wzrostu zachorowań jest w Polsce jedną z najwyższych w Europie, z roku na rok chorych przybywa. Może to świadczyć o coraz częstszym występowaniu tego typu nowotworu w populacji, z drugiej zaś strony wskazywać na postęp diagnostyki i wykrywania go niejednokrotnie w fazie bardzo wczesnej, bądź wśród tych chorych, którzy w ogóle nie zostaliby zdiagnozowani.

Niepokoi fakt, iż mimo rozwoju metod diagnostyki i coraz doskonalszych terapii, przeżycia 5-letnie wynoszą, w zależności od zaawansowania, jedynie od 24-32%. Zbyt późna wykrywalność ma zdecydowanie niekorzystny wpływ na rokowanie - stąd też dysponując odpowiednim zapleczem powinniśmy skupić się na umożliwieniu wczesnej diagnozy i szybkiego wdrażania leczenia. Tak jak w przypadku każdego typu nowotworu leczenie i tego ma charakter wielodyscyplinarny, stąd ważny jest kontakt zespołu: onkolog - chirurg onkolog - radioterapeuta, tak by móc przeprowadzić pacjenta szybko i jak najmniej boleśnie tą trudną drogą.

Profilaktyka - zalecenia dotyczące stylu odżywiania

Po pierwsze, zanim dojdzie do rozwoju raka, musimy postawić na zapobieganie - co pacjent może zrobić minimalnym wysiłkiem to likwidacja czynników mających istotny wpływ na proces kancerogenezy - jako że proces transformacji nowotworowej trwa nie minuty czy dni, a lata, już młodzi ludzie powinni stosować się do prostych zasad zdrowego postępowania na co dzień, by w przyszłości uniknąć skutków błędów, gdy znajdą się w grupie wiekowej, w której nowotwory jelita grubego są najczęstsze.

Nie będziemy tu szeroko rozpisywać się o niszczącym wpływie dymu tytoniowego na każdy organizm - nie budzi bowiem wątpliwości, że i w tym przypadku palenie ma negatywne konsekwencje. Ogrom substancji trujących zawartych w dymie papierosowym i statystyki, które wskazują podłoża jak wielu nowotworów możemy szukać właśnie w nich, powinny skutecznie odstraszać przed tytoniem.

Eliminacja z diety owoców i warzyw, źródła witamin, antyoksydantów i naturalnego błonnika pokarmowego to jeden z podstawowych błędów żywieniowych młodych ludzi, którzy za kilkadziesiąt lat, znajdą się w grupie ryzyka. Nadmierna ilość tłuszczów zwierzęcych, to potencjalne źródła substratu do powstania mutagenów w obrębie jelita. Dieta ubogoresztkowa zwalniającą pasaż, wydłuża czas ich działania bezpośrednio na błonę śluzową jelita. Powinniśmy wystrzegać się produktów żywieniowych bogatych w suplementy, dodatki do pokarmów wysoce przetworzonych, „ulepszacze smaku”, konserwanty.

Nie lekceważmy niepokojących objawów

Poza tym nie należy bagatelizować zauważonych objawów. Rak jelita grubego może przez długi czas pozostawać bezobjawowy, a pierwsze symptomy choroby pojawiają się dopiero, gdy choroba osiąga bardziej zaawansowaną fazę. Obecność świeżej czy wykrzepionej krwi w stolcu, krwawienie z odbytu - niejednokrotnie kojarzone z chorobą hemoroidalną, nagła i niedająca się wytłumaczyć (dietą, sytuacją stresową, przyjmowaniem nowych leków) zmiana rytmu wypróżnień - okresy biegunek z czasowymi zaparciami, bolesne parcia na stolec, uczucie niepełnego wypróżnienia, zmiany kształtu stolca, anemia, osłabienie sprawności, chudnięcie, zwiększona podatność na zmęczenie, gorączka, bóle w dolnej części brzucha, nudności, wymioty - te wszystkie objawy, mimo że rozległe i mogące sugerować wiele patologii powinny zmusić do podjęcia diagnostyki.

Program wczesnego wykrywania raka jelita grubego

Program wczesnego wykrywania raka jelita grubego realizowany w Polsce od ponad 10 lat jest organizowany i finansowany przez Ministerstwo Zdrowia w ramach Narodowego Programu Zwalczania Chorób Nowotworowych. Do badania mogą zgłaszać się wszyscy bezobjawowi pacjenci, którzy nie mieli w ostatnich 10 latach badania kolonoskopowego.  Nie jest wymagane również posiadanie ubezpieczenia. Celem programu jest zmniejszenie liczby zachorowań i zgonów z powodu raka jelita grubego w Polsce, bowiem wcześnie wykryty rak jest również bardzo często wyleczalny.

Rak jelita grubego rozwija się ze zmian łagodnych, z tak zwanych polipów. Przemiana polip-rak trwa najczęściej kilkanaście lat. Ani polipy nienowotworowe, ani rak we wczesnym stadium zazwyczaj nie dają objawów, stąd też programem objęci są pacjenci bezobjawowi, u których ewentualny proces rozwoju nowotworu pozostaje jeszcze w fazie utajonej. Takie postępowanie pozwala zmniejszyć ryzyko zachorowania na raka jelita grubego nawet o 60-90%.

Badanie profilaktyczne należy wykonać u osób:

  • między 55 a 64 rokiem życia bez objawów mogących sugerować rozwój patologii, jak krwawienie z przewodu pokarmowego, biegunka lub zaparcie, które pojawiło się w ciągu ostatnich kilku ostatnich miesięcy, chudnięcie lub anemia bez znanej przyczyny
  • osoby w wieku 40-49 lat bez objawów raka jelita grubego, które mają obciążony wywiad rodzinny: przynajmniej jednego krewnego pierwszego stopnia (rodzice, rodzeństwo, dzieci) z rakiem jelita grubego.

Do badania nie są kwalifikowane osoby, które miały wykonaną kolonoskopię w ciągu ostatnich 10 lat. Jeżeli kandydat do badania zgłasza objawy mogące sugerować patologię - wówczas koniecznie i jak najszybciej powinien zasięgnąć porady specjalisty, by podjąć dokładną diagnostykę. Badanie kolonoskopowe prawdopodobnie również będzie wskazane.

Kolonoskopia - niezwykle istotne badanie

Kolonoskopia to badanie w trakcie którego ogląda się jelito grube od środka. Badanie wykonuje się miękką, giętką rurką - kolonoskopem, którą lekarz wprowadza do oczyszczonego jelita grubego i przesuwa od szpary odbytu aż do zastawki krętniczo-kątniczej - ujścia jelita krętego do kątnicy. W tym czasie dokładnie oglądane jest wnętrze jelita grubego, cała śluzówka, centymetr po centymetrze. Jeżeli podczas badania zauważono podejrzaną okolicę, zmianę, owrzodzenie, zwężenie, polip - istnieje możliwość wykonania biopsji (pobrania fragmentu zmiany) bądź usunięcia całego polipa. Materiały przesyłane są do zakładu anatomii patologicznej celem dalszego badania. Badanie kolonoskopowe jest niebolesne dla większości osób, choć u niektórych może powodować nieprzyjemne doznania, a po badaniu wzdęcie, uczucie parcia i ucisku w brzuchu. U dzieci zwykle wykonuje się badanie w znieczuleniu. Kolonoskopia trwa zwykle 15-30 minut, po badaniu można spokojnie wrócić do normalnego funkcjonowania.

Dokładnie obejrzenie śluzówki jelita wymaga oczyszczenia go z resztek pokarmowych, najczęściej przez podanie leku przeczyszczającego i stosowanie diety lekkiej kilka dni przed badaniem - kleiki, ryż, gotowane mięso i ryby, napoje niegazowane, klarowne, herbata, kawa. Należy unikać spożywania owoców pestkowych i produktów resztkowych.

W dniu poprzedzającym badanie można zjeść lekkie śniadanie, bez mleka, surowych owoców i warzyw oraz napojów gazowanych oraz wczesnym popołudniem lekki, półpłynny posiłek. Od tego czasu nie wolno spożywać żadnych pokarmów. Około godziny 15.00, zgodnie z instrukcją, należy przygotować płyn przeczyszczający, rozpuszczając 3 saszetki preparatu Fortrans, każdą w 1 litrze niegazowanej wody. Przygotowany roztwór należy podzielić na dwie części: 1,5 litra wypić w dniu poprzedzającym badanie, drugą część, 1,5 litra, należy wypić w dniu badania w godzinach porannych tj. od godziny 7.00 do 8.30 w tempie 1 szklanka co 15 – 20 minut. Normalną reakcją na lek powinny być wypróżnienia, pod koniec treścią płynną. Wypróżnienia prawie czystą wodą oznaczają dobre przygotowanie do badania. W dniu badania nie należy przyjmować jakichkolwiek posiłków.

Kolonoskopia jest badaniem bezpiecznym, jednak istnieje kilka ogólnych przeciwwskazań do jej wykonania. Do najistotniejszych należą: duży tętniak aorty, niedawno przebyty zawał serca (3 miesiące), zator płucny, ciężkie choroby zapalenie jelit, podejrzenie perforacji jelit, niedrożność mechaniczna jelita, ciąża (II i III trymestr).


Opracowanie:
lek. med. Paulina Cichon
Klinika Chirurgii Onkologicznej
Gdański Uniwersytet Medyczny

» powrót na początek strony

Obserwuj Onkonet na Facebooku

NU-MED Onkologia

reklama Grupa NU-MED

Grupa NU-MED to wyspecjalizowane placówki, w których diagnozujemy i leczymy pacjentów z chorobami nowotworowymi. Leczenie odbywa się w ramach kontraktu z NFZ. Zobacz więcej informacji.

Onkodiag – medycyna spersonalizowana w onkologii

reklama Onkodiag

Badania oparte na wnikliwej analizie tkanek pochodzących z nowotworu oraz krążących we krwi komórek nowotworowych:

  • Trublood – nieinwazyjna biopsja z analizą pod kątem diagnozy, rokowań i teranostyki
  • Celldx – głęboka analiza genomiczna nowotworu – badanie skuteczności terapii
  • Exacta – pełna analiza nowotworu uwzględniająca genomikę, immunohistochemię, immunocytochemię i chemowrażliwość żywych komórek. Badanie zaprojektuje najbardziej skuteczne leczenie
  • Chemoscale – badanie chemowrażliwości leków cytostatycznych
  • Cancertrack – monitorowanie efektów leczenia na podstawie cell-free DNA

Rak jelita grubego - encyklopedia nowotworów

Więcej informacji na temat objawów, diagnostyki i leczenia raka jelita grubego znajduje się w artykule "Rak jelita grubego (okrężnicy)" w Encyklopedii nowotworów. Encyklopedia nowotworów to zbiór obszernych artykułów omawiających szczegółowo poszczególne typy i grupy nowotworów.

» przejdz do artykułu "Rak jelita grubego"

Rak jelita grubego – nie ryzykuj, daj się przebadać!

Profilaktyczna kolonoskopia jest prostym badaniem, które umożliwia wczesne wykrycie raka jelita grubego, a nawet odnalezienie bardzo wczesnych, bezobjawowych jeszcze zmian w postaci polipów i usunięcie ich zanim przekształcą się w nowotwór złośliwy. Nie jest potrzebny do tego osobny zabieg, polipy można usunąć w trakcie kolonoskopii, a samo ich usunięcie jest bezbolesne. Takie postępowanie pozwala zmniejszyć u pacjenta ryzyko zachorowania w bardzo znaczącym stopniu.

Niestety większość osób, które powinny wykonać to badanie bagatelizuje ryzyko – najczęściej z tego powodu, że u niektórych osób ten rodzaj badania wiąże się z dolegliwościami bólowymi. Nie ma jednak innej, równie skutecznej metody wykrywania wczesnych zmian nowotworowych jelita grubego. Zatem warto poważnie się zastanowić, czy lepiej jest się zbadać, czy ryzykować rozwój raka do zaawansowanego stadium.

» Więcej

Sprzęt do kolonoskopii firmy Pentax

sprzęt do kolonoskopii firmy Pentax