Menu

Czy niedożywienie ma wpływ na wyniki leczenia chorych z nowotworami?

leczenie żywieniowe - baner

Czy niedożywienie ma wpływ na wyniki leczenia chorych z nowotworami?

Ocena stopnia niedożywienia u chorych, u których planowany jest zabieg operacyjny, jest bardzo ważna ze względu na stopień ryzyka wystąpienia powikłań w okresie pooperacyjnym. Jest on większy u tych chorych, u których stwierdzono niedożywienie białkowo-kaloryczne.

Gorszy stan ogólny chorych niedożywionych wiąże się ze spadkiem odporności, co z kolei przejawia się zwiększoną częstotliwością wystąpienia powikłań infekcyjnych, jak zapalenie płuc czy zropienie rany. Niedostateczna podaż białka wpływa na procesy gojenia się nie tylko rany operacyjnej, ale także, i przede wszystkim, zespoleń wykonanych w obrębie przewodu pokarmowego. Prawdopodobieństwo wystąpienia powikłań związanych z zabiegiem operacyjnym jest tym większe, im większy jest stopień niedożywienia chorego. Powikłania pooperacyjne są zawsze związane z dłuższym pobytem w szpitalu, droższym leczeniem, zmniejszeniem jakości życia pacjenta a także odroczeniem leczenia uzupełniającego, jakim jest chemioterapia, immunoterapia czy radioterapia. Odejście od zaplanowanej linii leczenia, jakim jest zabieg operacyjny w połączeniu z leczeniem uzupełniającym, wpływa z kolei negatywnie na wyniki leczenia.

Przedstawiony powyżej ciąg zdarzeń można opisać skrótowo:
Niedożywienie » Częstsze powikłania » Odroczenie dalszego leczenia » Gorsze wyniki leczenia

Co można zrobić, aby zmniejszyć ryzyko powikłań u chorych niedożywionych?

Odpowiedź nasuwa się sama: należy poprawić stopień odżywienia lub przynajmniej zahamować jego spadek. Niestety nie zawsze jest to proste. Chorzy z upośledzeniem drożności przewodu pokarmowego (rak przełyku i żołądka – utrudnione przyjmowanie pokarmów drogą naturalną – wysoka niedrożność; rak jelita grubego i odbytnicy – utrudnione wydalanie treści jelitowej – niska niedrożność) wymagają podawania pokarmów doustnie po wykonaniu zabiegu przywracającego drożność przewodu pokarmowego, lub podawania pokarmu do żołądka czy jelita cienkiego (jeśli nie ma niedrożności).

Jeśli nie ma możliwości przyjmowania pokarmów drogą doustną czy dojelitową, które są preferowane w leczeniu żywieniowym chorych niedożywionych, pokarmy trzeba podawać drogą pozajelitową (dożylnie). Należy wówczas założyć cewnik do żyły szyjnej wewnętrznej lub żyły podobojczykowej (t.zw. wkłucie centralne, port dożylny). Jednak bez względu na drogę podawania pokarmów (doustna, dożołądkowa, dojelitowa, dożylna) leczenie żywieniowe powinno odbywać się z wykorzystaniem specjalistycznych preparatów, specjalnie przygotowanych do tego celu. Zawierają one zwiększoną niż w pokarmach naturalnych ilość białka i kalorii, co jest niezwykle ważne dla chorego.
W leczeniu żywieniowym uzyskanie poprawy stopnia odżywienia w oparciu jedynie o normalną, codzienną dietę, jest bardzo trudne i zazwyczaj niemożliwe.

W jakim stopniu niedożywienia należy włączyć podawanie specjalistycznych preparatów odżywczych?

W ocenie niedożywienia stosuje się różne klasyfikacje, zazwyczaj w oparciu o ocenę niedożywienia w okresie 3 - 6 miesięcy poprzedzających rozpoczęcie leczenia. Utrata wagi o więcej niż 10% wagi początkowej jest już uznawana za niedożywienie. Na niedożywienie wskazują także obniżone wyniki badań poziomu białka całkowitego, a zwłaszcza albumin w surowicy krwi.

Jednak nie tylko chorzy z klinicznymi objawami niedożywienia są bardziej narażeni na powikłania pooperacyjne. Badanie wykonane na grupie chorych bez klinicznych cech niedożywienia, u których część otrzymywała suplementację żywieniową preparatami specjalistycznymi, a część nie, wykazało, że u chorych, którym nie podawano dodatkowego żywienia, powikłania pooperacyjne występowały częściej niż w grupie chorych żywionych tymi preparatami. Badanie to wykazało, że nawet chorzy, którzy wydają się być w dobrym stanie ogólnym i bez cech niedożywienia, mogą być w fazie katabolizmu (spalania m.in. własnych białek) spowodowanego depresją powstałą na skutek rozpoznania choroby nowotworowej.

Odwrotnie, chorzy bez cech niedożywienia, którzy otrzymywali dodatkowo specjalistyczne przemysłowe preparaty żywieniowe, wykazywali mniejszą ilość powikłań pooperacyjnych, w tym powikłań infekcyjnych i zaburzeń gojenia się ran, co wiązało się z krótszym pobytem w szpitalu i szybszym rozpoczęciem leczenia uzupełniającego zabieg operacyjny. Wniosek z badań, dotyczących zarówno chorych niedożywionych jak i odżywionych prawidłowo jest taki, że u wszystkich chorych kwalifikowanych do zabiegów w obrębie jamy brzusznej, głowy i szyi oraz u tych, u których przewiduje się utrudnienie odżywiania trwające dłużej niż 7 dni po zabiegu, należy wspomagać żywieniowo preparatami specjalistycznymi.


Opracowanie:
dr hab. n. med. Tomasz Jastrzębski, prof. ndzw. GUMed
Klinika Chirurgii Onkologicznej
Uniwersyteckie Centrum Kliniczne w Gdańsku.

» powrót na początek strony

Menu działu dla pacjenta

Obserwuj Onkonet na Facebooku

NU-MED Onkologia

reklama Grupa NU-MED

Grupa NU-MED to wyspecjalizowane placówki, w których diagnozujemy i leczymy pacjentów z chorobami nowotworowymi. Leczenie odbywa się w ramach kontraktu z NFZ. Zobacz więcej informacji.

Onkodiag – medycyna spersonalizowana w onkologii

reklama Onkodiag

Badania oparte na wnikliwej analizie tkanek pochodzących z nowotworu oraz krążących we krwi komórek nowotworowych:

  • Trublood – nieinwazyjna biopsja z analizą pod kątem diagnozy, rokowań i teranostyki
  • Celldx – głęboka analiza genomiczna nowotworu – badanie skuteczności terapii
  • Exacta – pełna analiza nowotworu uwzględniająca genomikę, immunohistochemię, immunocytochemię i chemowrażliwość żywych komórek. Badanie zaprojektuje najbardziej skuteczne leczenie
  • Chemoscale – badanie chemowrażliwości leków cytostatycznych
  • Cancertrack – monitorowanie efektów leczenia na podstawie cell-free DNA

Leczenie żywieniowe - wprowadzenie

Według definicji leczenie żywieniowe jest nieodłączną częścią procesu leczniczego, która ma za zadanie poprawę bądź utrzymanie stanu odżywienia, co ma bezpośredni wpływ na wyniki leczenia oraz związane z tym rokowanie.

Chorzy z nowotworami przewodu pokarmowego wykazują w wielu przypadkach cechy niedożywienia, wynikające zarówno z zaawansowania choroby (niedrożność, biegunka, wymioty) jak i zmian metabolicznych spowodowanych stresem.

» Więcej

Przejdz do działu "Leczenie żywieniowe"

W tym dziale prezentujemy szereg artykułów na temat leczenia żywieniowego zaczynając od podstaw, poprzez obszerne omówienie zagadnienia aż do opisu sposobów postępowania w przypadku istotnych problemów dotyczących stanu odżywienia.

» przejdz do działu