Menu

Onkologia, nowotwory, rak - odpowiedzi na często zadawane pytania

Sekcja poświęcona problematyce raka piersi - pytania i odpowiedzi

Czy rak piersi jest chorobą o zawsze niekorzystnym rokowaniu?

Nie. Wcześnie wykryty rak piersi w stadium przedinwazyjnym (DCIS, LCIS) jest chorobą praktycznie całkowicie do wyleczenia. Także rak inwazyjny ( carcinoma invasivum ) jest chorobą, w której rokowanie może być dobre. Dotyczy to zwłaszcza wcześnie wykrytych nowotworów, gdy nie ma jeszcze przerzutów do węzłów chłonnych. W takich przypadkach przeżycie 5-letnie, będące synonimem wyleczenia, wynosi aż 90%. Ogólnie można powiedzieć, że rak wcześnie wykryty jest wyleczalny.


Czy zawsze należy amputować pierś?

Nie. Obecnie jedynie w wybranych, zaawansowanych przypadkach raka podstawowym zabiegiem jest amputacja piersi. Dotyczy to zmian większych niż 3 cm, a także mniejszych u kobiet z małym biustem, gdy zabieg operacyjny z zachowaniem gruczołu piersiowego dałby brzydki efekt kosmetyczny. Innym wskazaniem do amputacji piersi jest obecność innych niż guz pierwotny, rozsianych zmian nowotworowych w całym gruczole piersiowym. W takiej sytuacji jedynym zabiegiem dającym pewność na radykalne usunięcie wszystkich zmian nowotworowych jest amputacja piersi.


Czy mammografia może zawsze wykryć wczesne postacie raka?

Mammografia ma ograniczoną wartość w przypadku piersi mocno gruczołowych, gdzie w obrazie mammograficznych tkanka gruczołowa jest tak gęsta, że daje objaw białej plamy. W takich przypadkach należy wykonać dodatkowe badanie ultrasonograficzne albo rezonans magnetyczny.


Kiedy można odtworzyć pierś po zabiegu amputacji?

Pierś można odtworzyć albo bezpośrednio po amputacji, w trakcie tego samego zabiegu operacyjnego, albo w terminie późniejszym, po zakończeniu leczenia uzupełniającego (chemioterapia, radioterapia). Decyzję o tym, czy można odtworzyć pierś i kiedy to zrobić podejmuje zespół w składzie: chirurg, onkolog i patolog, w porozumieniu z pacjentką, uwzględniając jej oczekiwania.


» więcej pytań i odpowiedzi na temat raka piersi


Tematyka ogólnoonkologiczna - pytania i odpowiedzi

Dlaczego wykonuje się biopsję gruboigłową, skoro można uzyskać rozpoznanie raka z biopsji aspiracyjnej cienkoigłowej (BAC)?
Biopsja gruboigłowa, w przeciwieństwie do biopsji cienkoigłowej, pozwala na uzyskanie materiału tkankowego, a nie tylko komórkowego (cytologicznego). Jest więc metodą bardziej wiarygodną, zmniejszającą ryzyko błędu diagnostycznego. Poza tym biopsja gruboigłowa pozwala, jeszcze przed wycięciem nowotworu, na oznaczenie ważnych z terapeutycznego punktu widzenia receptorów hormonalnych (receptor progesteronowy, receptor estrogenowy) oraz receptorów HER2.
Na czym polega badanie BAC i o czym świadczy jego wynik?
Nazwa BAC to skrót od określenia „biopsja aspiracyjna cienkoigłowa”. Jest to badanie często wykonywane w przypadku diagnostyki zmian budzących niepokój onkologiczny. Badanie polega na wprowadzeniu do wnętrza zmiany cienkiej igły pod kontrolą USG i aspiracji. W ten sposób uzyskuje się materiał, który ogląda się pod mikroskopem. BAC jest tzw. badaniem cytologicznym czyli pozwala na ocenę pojedynczych komórek. Wynik dodatni – czyli stwierdzenie komórek nowotworowych pozwala na wybranie odpowiedniej strategii postępowania onkologicznego. Wynik ujemny nie zawsze świadczy o faktycznym braku choroby nowotworowej, ze względu na specyfikę badania (brak pewności „trafienia” w ognisko komórek nowotworowych). Nie należy zapominać, że podstawą do rozpoznania choroby nowotworowej powinno być zawsze badanie histopatologiczne, które w przeciwieństwie do badania cytologicznego pozwala na ocenę całej tkanki.
Czym się różni rak od mięsaka?
Rak (łac. carcinoma, ang. cancer) jest nowotworem złośliwym wywodzącym się z tkanki nabłonkowej, pokrywającej ciało (rak skóry), przewód pokarmowy (np. rak jamy ustnej, rak przełyku, rak zoładka, rak jelita grubego), oskrzela (rak tchawicy, rak płuca). Ze względu na rodzaj nabłonka, z którego się rozwija, wyróżniamy raka płaskonabłonkowego i raka gruczołowego. W przypadku, gdy znany jest narząd, z którego rak się rozwija, ale nie można określić utkania (rodzaju tkanki z której pochodzi) określamy ten typ jako rak niezróżnicowany.
Mięsak (łac. sarkoma) jest nowotworem złośliwym wywodzącym się z tkanki mezenchymalnej. Ze względu na to, z jakiej tkanki się rozwija wyróżniamy takie mięsaki jak: mięsak z tkanki tłuszczowej (liposarcoma), z tkanki włóknistej (fibrosarcoma), z tkanki maziowej lub ścięgnistej (sarkoma synoviale), mięśni poprzecznie prążkowanych (rhabdomyosarcoma), mięśni gładkich (liposarcoma), tkanki kostnej (osteosarcoma), tkanki chrzęstnej (chondrosarcoma). Zarówno poszczególne rodzaje raków jak i mięsaków różnią się między sobą stopniem złośliwości histologicznej (niski, średni, wysoki) oraz innymi parametrami histologicznymi i klinicznymi.
Czy po chemioterapii zawsze wypadają włosy?
Wypadanie włosów jest objawem toksycznego działania leków przeciwnowotworowych na skórę i przydatki skóry. Najczęściej dochodzi do utraty włosów po zastosowaniu doksorubicyny, etopozydu, podczas gdy inne leki nie mają takiego działania ubocznego lub jest on mniej nasilony. Utrata włosów ma najczęściej charakter przejściowy. Występuje zazwyczaj po 2-3 tygodniach od podania leków. Wypadanie włosów jest czasami trudne do zaakceptowania dla pacjentów. Lekarz powinien poinformować o takiej możliwości. W przypadku dużego prawdopodobieństwa wypadania włosów osoby, które mocno to przeżywają, powinny skrócić włosy i jak najszybciej zacząć nosić perukę, nie czekając aż będzie ona niezbędna.
Jak przeciwdziałać wymiotom w czasie chemioterapii?
Wymioty, jako objaw toksyczności leków przeciwnowotworowych występują bardzo często. Leki przeciwwymiotne (antagoniści receptorów serotoninowych) powinny być stosowane przed rozpoczęciem chemioterapii lub włącznie z nią. Wymioty występują najczęściej już w kilka godzin po podaniu leków i czas ich trwania może być znacznie zróżnicowany.
Uporczywe wymioty mogą być bardzo niebezpieczne dla zdrowia (odwodnienie, utrata elektrolitów) jak i mieć wpływ z tego powodu na przerwanie leczenia. Ważne jest więc odpowiednie przyjmowanie pokarmów i nawodnienie. Oprócz farmakoterapii (leki) należy dbać o odpowiednią dietę. Należy unikać pokarmów tłustych i smażonych, długo zalegających w żołądku. Powinno się przyjmować pokarmy o zdecydowanym smaku (słonek, kwaśne), które mogą przeciwdziałać wymiotom i umożliwiają normalne przyjmowanie pokarmów. Posiłki powinny być przyjmowane według zasady: mniej a częściej. W przypadkach skrajnych należy podać płyny dożylnie, ale jest to postępowanie doraźne, chociaż niekiedy konieczne.
Czy złamanie kości z powodu przerzutu raka można leczyć?
Złamania kości spowodowane przerzutami nowotworowymi nie tylko można, ale i należy leczyć. Obecnie panuje przekonanie, że złamanie powinno być leczone w sposób zdecydowany, z zastosowaniem gwoździ i drutów, żywic epoksydowych i cementów, z wycięciem części kości zmienionej przez przerzut.
Coraz częściej stosuje się profilaktykę złamań, polegającą na leczeniu ognisk przerzutowych do kości. Można zastosować radioterapię a także, coraz częściej, termoablację (niszczenie tkanki nowotworowej prądem o wysokiej częstotliwości wywołującą miejscowo wysoką temperaturę). W przypadku rozsianych zmian przerzutowych do kości można zastosować leczenie radioaktywnym izotopem strontu (leczenie w oddziałach medycyny nuklearnej).
Do jakiego lekarza powinienem się udać w celu leczenia nowotworu?
Rozpoznanie nowotworu może być dokonane przez lekarza każdej specjalności. Po wykonaniu podstawowych badań (rtg płuc, usg jamy brzusznej, badania krwi) chorego należy skierować do regionalnego ośrodka onkologicznego (poradnia, przychodnia onkologiczna), w której lekarz onkolog lub chirurg onkolog wyznaczy odpowiednią dalszą diagnostyke i leczenie. W niektórych przypadkach konieczna jest wspólna decyzja lekarzy o rożnej specjalności (onkolog, chirurg, patomorfolog, radiolog).
Należy pamiętać, że do poradni onkologicznej w przypadku podejrzenia choroby nowotworowej można udać się bez skierowania.
Inaczej jest w przypadku wykonywania badań profilaktycznych – w tym celu należy zasięgnąć informacji, czy dany ośrodek wykonuje takie badania w ramach umowy z Narodowym Funduszem Zdrowia lub w ramach innych procedur opłacanych przez Ministerstwo Zdrowia.
Czy po zabiegu operacyjnym z powodu raka piersi zawsze jest obrzęk ręki?
Obrzęk kończyny po stronie operowanej dotyczy 5-30% chorych, w zależności od zastosowanego zabiegu operacyjnego. Zazwyczaj nie jest on duży, wykrywalny jedynie za pomocą pomiaru obwodu kończyny w kilku miejscach i porównany z pomiarami na kończynie zdrowej. W przypadku 2-5% obrzęk może być bardzo nasilony i wymagać postępowania rehabilitacyjnego lub operacji chirurgicznej. Obrzęk występuje częściej i jest silniej wyrażony w przypadku usunięcia wszystkich węzłów chłonnych dołu pachowego lub/i radioterapii okolicy pachy.
Ze względu na możliwość wystąpienia powikłań obrzękowych, w przypadku chorych na raka piersi bez klinicznie wyczuwalnych węzłów chłonnych (tzn gdy istnieje małe prawdopodobieństwo istnienia w nich przerzutów) wykonuje się diagnostykę regionalnego układu chłonnego za pomocą metody identyfikacji węzła wartowniczego.
Co to jest „węzeł wartowniczy”?
Węzeł wartowniczy jest to pierwszy węzeł na drodze naczyń chłonnych, które biegną od strony guza w kierunku regionalnej grupy węzłów chłonnych. Jeśli istnieją przerzuty do węzłów chłonnych w tej okolicy, to w 99% będą one przede wszystkim w węźle wartowniczym. Dokładne badanie tego węzła przez patologa pozwala ocenić na tej podstawie stan wszystkich węzłów tej okolicy.
Jeśli nie ma przerzutów w węźle wartowniczym, to w ośrodkach zajmujących się chirurgią piersi i mających doświadczenie w tej metodzie, można nie wykonywać pełnej limfadenektomii (usunięcia całego regionalnego układu chłonnego). W przypadku obecności przerzutów w tym węźle należy wykonać pełną limfadenektomię.
Identyfikacji węzła wartowniczego można dokonać metodą barwnikową lub, dokładniejszą, izotopową. Badanie to, jako część procesu leczniczego, mogą wykonywać jedynie chirurdzy, którzy przeszli odpowiednie szkolenie i zajmują się tym zagadnieniem na co dzień.
Co to jest termoablacja? W jakich przypadkach może być wykonywana?
Termoablacja, czyli leczenie guzów nowotworowych (pierwotnych bądź przerzutowych) za pomocą wysokiej temperatury jest swego rodzaju nowością. Na świecie stosuje się tę metodę od ponad 10 lat, w Polsce od 2-3 lat. Zabieg polega na tym, że elektrodę w postaci igły wprowadza się w centralne miejsce guza pod kontrolą USG i generuje się prąd zmienny wysokiej częstotliwości. Dzięki zjawisku tarcia, w poddawanej przepływowi prądu o wysokiej częstotliwości tkance, wzrasta temperatura i zniszczeniu ulegają białkowe struktury komórki nowotworowej.
Zabieg jest mało inwazyjny dla organizmu chorego, jest tzw. bezkrwawą operacją. Korzyści dla chorych to przedłużenie życia i poprawa jego komfortu. Chirurdzy nie rozcinają jamy brzusznej pacjenta, nie ma więc trudno gojących się ran. Już następnego dnia po zabiegu pacjent może opuścić szpital. Termoablacja może być zastosowana w przypadku guzów nowotworowych dotyczących tkanek miękkich (wątroba, nerki, płuca). Ostatnio trwają próby zastosowania termoablacji w przypadku guzów kości.
Co jest przyczyną powstawania mięśniaków macicy, jak należy je leczyć i jakie jest prawdopodobieństwo rozwoju nowotworu złośliwego?
Mięśniaki są najczęstszym nowotworem narządów płciowych kobiety - nowotworem łagodnym. Przyjmuje się, że występują u około 10-20% kobiet, najczęściej między 35-45 rokiem życia. Występują częściej u kobiet, które nie rodziły.

Do rozwoju mięśniaków predysponują wszelkie zaburzenia hormonalne, które prowadzą do wzrostu poziomu estrogenów we krwi. Szczególnie takie jak: przewlekły brak owulacji, niewydolność drugiej fazy cyklu, nadmiar prolaktyny, otyłość a także okres okołomenopauzalny, w którym "fizjologicznie" mamy do czynienia z niewydolnością II fazy cyklu.

Obecnie uważa się, że wskazaniem do usunięcia mięśniaków są objawy przez nie wywołane tj. obfite krwawienia, przedłużające się miesiączki, które mogą wtórnie prowadzić do niedokrwistości (anemii), objawy uciskowe związane z masą mięśniaków wpływające na oddawanie moczu oraz stolca, objawy bólowe. Leczeniem mięśniaków objawowych z wyboru jest zabieg operacyjny.

U kobiet młodych, które jeszcze nie rodziły stosuje się operacyjne wyłuszczenie mięśniaków - najczęściej na drodze histeroskopii (pod kontrolą kamery wprowadzonej do jamy macicy przez pochwę - zabieg bez otwarcia jamy brzusznej), bądź leczenie zachowawcze. W niektórych zaburzeniach cyklu zastosowanie doustnych środków antykoncepcyjnych powoduje zrównoważenie „nadmiaru estrogenów”.

Ważną rolę odgrywa także odpowiednia dieta - zmniejszenie masy ciała powoduje spadek w organizmie ilości tkanki tłuszczowej, która sprzyja zwiększonej produkcji estrogenów. Jeżeli chodzi o preparaty ziołowe, to uzasadnione może być stosowanie preparatów o udowodnionym działaniu w przypadku "względnego" hyperestrogenizmu np. Mastodynon N znajduje zastosowanie u kobiet z niewydolnością II fazy cyklu.

Próby farmakologicznego leczenia mięśniaków powinny być zarezerwowane do szczególnych przypadków, mam na myśli zastosowanie analogów gonadoliberyny (Decapeptyl depot, Zoladex itp.) u kobiet, które z różnych powodów odkładają termin operacji. Najlepszym okresem do operacji jest 3-ci miesiąc stosowania analogów.

W późniejszym wieku u kobiet, które zakończyły rozród, wykonujemy wyłuszczenie mięśniaków lub usunięcie macicy, a u kobiet po 45 roku życia z reguły zabieg usunięcia macicy z przydatkami (jajniki i jajowody). Ryzyko powstania nowotworu złośliwego w mięśniaku (mięsaka) jest mniejsze niż ryzyko zgonu w trakcie zabiegu usunięcia mięśniaka – poniżej 1%.

Metody leczenia - HIPEC

Co to jest Dootrzewnowa Chemioterapia Perfuzyjna w Hipertermii? (ang. HIPEC – Hyperthermic Intraperitoneal Chemotherapy)
Jest to procedura chirurgiczno-onkologiczna, za pomocą której można leczyć przerzuty nowotworów do otrzewnej. Polega na podawaniu w sposób ciągły, w czasie 30-90 minut, płynu do jamy otrzewnej (jest to najczęściej jeden z rodzajów płynów używanych w medycynie do nawodnienia chorych, np. płyn Ringera lub fizjologiczny roztwór chlorku sodu – tzw. sól fizjologiczna), który jest podgrzewany do temperatury 41°C - 43°C. Po uzyskaniu odpowiedniej temperatury do podgrzanego płynu podaje się cytostatyk – lek przeciwnowotworowy.
W jaki sposób zabieg HIPEC działa na przerzuty nowotworu do otrzewnej?
Działanie przeciwnowotworowe tego zabiegu polega na bezpośrednim uszkadzaniu komórek nowotworowych przez leki cytostatyczne oraz podwyższona temperaturę. Dodatkowo oba te czynniki działają synergistycznie, wzajemnie wzmacniając swoje przeciwnowotworowe działanie.
W jakich nowotworach HIPEC ma zastosowanie?
Do nowotworów, w przebiegu których stosuje się zabieg HIPEC należy śluzak rzekomy otrzewnej (pseudomyxoma peritonei), rak jelita grubego oraz międzybłoniak otrzewnej (mesothelioma peritonei). W niektórych, wybranych przypadkach, HIPEC stosuje się w przerzutach do otrzewnej innych nowotworów takich jak rak jajnika, rak żołądka i inne).
Czy w każdej sytuacji obecności przerzutów nowotworu do otrzewnej można je leczyć metodą HIPEC?
Leczenie za pomocą dootrzewnowej chemioterapii perfuzyjnej jest tym lepsze, im mniejsze są zmiany przerzutowe w otrzewnej i mniejsza powierzchnia ich występowania. Podstawowym czynnikiem umożliwiającym wykonanie HIPEC jest wycięcie ogniska pierwotnego (guz pierwotny) oraz wycięcie wszystkich zmian w otrzewnej większych niż 5 mm. Postępowanie to wynika z faktu dostępności (penetracji) cytostatyku w głąb tkanki nowotworowej na 3-5mm. Żeby leczenie było skuteczne, chirurg musi wyciąć wszystkie ogniska większe i grubsze niż 5 mm. Taki zabieg nazywamy cytoredukcją.
Jak określamy stopień zaawansowania przerzutów do otrzewnej?
Do tego celu służy skala PCI (Peritoneal Cancer Index) opracowana przez prof. Sugarbakera z Waszyngtonu. Dzieli ona jamę otrzewna i leżące w niej narządy na 13 obszarów, które są, każde z osobna, oceniane pod kątem rozległości istniejącego procesu nowotworowego. W zależności od wielkości ognisk przerzutowych obszar oceniamu od 0 pkt do 3 pkt. 0 pkt oznacza brak obecności przerzutów do otrzewnej w danym obszarze, 1 pkt – wielkość przerzutu do 5 mm, 2 pkt – od 5 mm do 50 mm, 3 pkt – powyżej 50 mm. Zaawansowanie przerzutów do otrzewnej za pomocą skali PCI możemy określić w zakresie od 1 do 39 pkt.
Jak określa się doszczętność wycięcia zmian przerzutowych z otrzewnej?
Do tego celu służy skala doszczętności wycięcia ( ang. CCS – Completeness Cytoreduction Scoring). Skala ta jest punktowana, zaś poszczególne punkty określają doszczętność wycięcia zmian nowotworowych. CC-0 to brak makroskopowo widocznych zmian przerzutowych w otrzewnej, CC-1 – pozostawione zmiany mniejsze niż 0,25 cm, CC-2 – pozostawione zmiany wielkości 0,25 – 2,5 cm, CC-3 – pozostawione zmiany większe niż 2,5 cm.
» powrót na początek strony

Obserwuj Onkonet na Facebooku

NU-MED Onkologia

reklama Grupa NU-MED

Grupa NU-MED to wyspecjalizowane placówki, w których diagnozujemy i leczymy pacjentów z chorobami nowotworowymi. Leczenie odbywa się w ramach kontraktu z NFZ. Zobacz więcej informacji.

Onkodiag – medycyna spersonalizowana w onkologii

reklama Onkodiag

Badania oparte na wnikliwej analizie tkanek pochodzących z nowotworu oraz krążących we krwi komórek nowotworowych:

  • Trublood – nieinwazyjna biopsja z analizą pod kątem diagnozy, rokowań i teranostyki
  • Celldx – głęboka analiza genomiczna nowotworu – badanie skuteczności terapii
  • Exacta – pełna analiza nowotworu uwzględniająca genomikę, immunohistochemię, immunocytochemię i chemowrażliwość żywych komórek. Badanie zaprojektuje najbardziej skuteczne leczenie
  • Chemoscale – badanie chemowrażliwości leków cytostatycznych
  • Cancertrack – monitorowanie efektów leczenia na podstawie cell-free DNA